آموزش مهارت های زندگی به کودکان به عنوان یکی از مسائل کلیدی در تربیت و توسعه فردی آنان مطرح است. مهارت های زندگی به کودک شما کمک می کند تا شادی و موفقیت را در مدرسه، کار و زندگی شخصی پیدا کنند. بنابراین آموزش این مهارت به کودکان اهمیت بسیاری دارد. از طرفی، این مهارت ها برخلاف سایر مهارت هایی همچون مهارت های فنی، علوم، ریاضی و غیره در کلاس های درس به کودکان آموزش داده نمی شوند. بنابراین شما به عنوان والدین وظیفه دارید تا کودکتان را با مهارت های زندگی در سنین مختلف آشنا کنید.
مهارت های زندگی چیست؟
مهارت های زندگی به مجموعه‌ای از توانایی ها و مهارت ها اطلاق می شود که برای بهره برداری بهتر و موفقیت در زندگی انسانی ضروری اند.
این مهارت ها به شما کمک می‌کنند تا در مواجهه با چالش ها و فرصت های زندگی، بهترین تصمیم ها را بگیرید و رفتار های موثر و سازنده ای داشته باشید.
گسترده تر یا محدودتر
تعریف مهارت های زندگی می تواند به صورت گسترده‌تر یا محدودتری ارائه شود. به عنوان مثال، سازمان بهداشت جهانی (WHO) مهارت های زندگی را به عنوان مجموعه‌ای از توانمندی ها تعریف می کند.
که به فرد کمک می کنند تا رفتار های مثبت و سازنده ای را تجربه و اجرا کند. این شامل توانایی هایی مانند مدیریت استرس، حل مسائل، ارتباط موثر با دیگران، تفکر انتقادی و ایجاد هماهنگی اجتماعی می شود.
متغیر بودن بنا بر شرایط
به علاوه، مهارت های زندگی ممکن است بر اساس فرهنگ و سن افراد نیز متغیر باشند. برای مثال، برای یک کودک مهارت های ابتدایی مثل تعامل با دوستان، مدیریت زمان در تحصیلات و تشویق به تجربه مهارت های هنری مهم باشد.
در حالی که برای یک بزرگتر ممکن است مهارت‌های مالی، مذاکره، و مدیریت کار و زندگی خانوادگی بیشتر اهمیت پیدا کنند.
آموزش مهارت های زندگی به کودکان
به طور کلی، مهارت های زندگی به شما کمک می کنند تا در همه جوانب زندگی خود مؤثرتر عمل کنید. و به بهبود کیفیت زندگی خود برسید.
این مهارت ها می توانند ترکیبی از توانایی های شخصی، اجتماعی، و عاطفی باشند. که به شما امکان می‌دهند با موفقیت و سرزندگی در جهان پیشروایی کنید.
مهارت های زندگی و توسعه آن ها در کودکان
توسعه مهارت‌های زندگی در کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است و به آنها کمک می‌کند تا در طول زندگی خود با موفقیت مواجهه کنند. این مهارت‌ها به آنها این امکان را می‌دهند که در مواجهه با مشکلات، تصمیم‌های مهم، و برقراری روابط اجتماعی موفق باشند. در ادامه به تعدادی از این مهارت ها پرداخته خواهد شد:
مهارت حل مسئله و تصمیم گیری:
کودکان نیاز دارند تا یاد بگیرند چگونه مسائل را تحلیل کرده و تصمیم های مناسب بگیرند. آموزش به آن ها کمک می‌کند تا مهارت حل مسائل را تقویت کنند و در آینده تصمیمات بهتری بگیرند.
مهارت برقراری روابط اجتماعی:
ارتباط با دیگران و توانایی ایجاد روابط سالم و مثبت از مهارت های زندگی اساسی است. کودکان باید یاد بگیرند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند، همدلی داشته باشند و در مسائل اجتماعی موفق عمل کنند.
مهارت مدیریت زمان:
کودکان نیاز دارند تا زمان خود را به افعال مفید و مهم اختصاص دهند. آموزش مدیریت زمان به آن ها کمک می کند تا ترتیب و تنظیم کارهای خود را بهبود بخشند و به بهره‌وری بیشتری دست یابند.
مهارت نه گفتن:
کودکان باید بیاموزند که چگونه به درستی و بدون ترس از رد کردن درخواست های نامناسب و نه گفتن به مواردی که مخاطراتی می‌توانند باشند.
مهارت تفکر نقادانه:
این مهارت به کودکان کمک می کند تا در مورد مسائل مختلف سوالات بپرسند و تفکر منطقی و تحلیلی را تقویت کنند.
کمک های اولیه:
کودکان باید بدانند چگونه در مواقع اضطراری اقدام به ارائه کمک اولیه کنند. این مهارت می تواند در ذخیره زندگی ها مؤثر باشد.
بهداشت اولیه:
آموزش بهداشت اولیه به کودکان کمک می‌کند تا نکات مرتبط با بهداشت شخصی و محیطی را بیاموزند.
مهارت های مکالمه:
کودکان باید بتوانند به روش مناسب و احترامی با دیگران صحبت کنند و مهارت های مکالمه را تقویت کنند.
مقابله با شکست:
آموزش به کودکان کمک می کند تا شکست ها را به عنوان فرصت‌های یادگیری ببینند و از آنها بهره‌برداری کنند.
مدیریت پول:
کودکان باید اصول مالی پایه را بیاموزند تا بتوانند با پول به درستی برخورد کنند.
آموزش مهارت های زندگی به کودکان
این مهارت ها می توانند به کودکان کمک کنند تا در زندگی خود مؤثرتر عمل کرده و به کمک این مهارت ها به موفقیت دست یابند. برای توسعه این مهارت ها، نیاز است که والدین و مربیان نقش مهمی ایفا کنند و آموزش مناسبی را به کودکان ارائه دهند.
حتما بخوانید: تربیت جنسی کودک
اهمیت مهارت های زندگی برای کودکان
در دوران اخیر، به طور فزاینده ای، توجه به مهارت های زندگی کمتر شده و مهارت های فنی مورد نیاز برای استفاده از گوشی های هوشمند، رایانه ها و رسانه های اجتماعی افزایش یافته است. اما باید توجه داشت که مهارت های زندگی ابزار های ضروری برای موفقیت کودکان در زندگی هستند. این مهارت ها به آن ها کمک می کنند تا در مواجهه با چالش های روزمره، ابزار های مؤثری در اختیار داشته باشند. این مهارت ها به طور معمول در مدرسه آموزش داده نمی شوند. و بنابراین والدین نقش حیاتی در آموزش این مهارت ها به فرزندان خود دارند.
آموزش در کودکی، موفقیت در بزرگسالی
اهمیت مهارت های زندگی برای کودکان از این منظر مهم است که وقتی والدین به کودکان مهارت های کاربردی را آموزش می دهند. آن ها مهارت های حل مسائل، تاب‌آوری، استقلال و خودکار آمدی را به کودکان یاد می دهند. از طرف دیگر، کودک یاد می گیرد که به جای وابستگی به دیگران و قرض گیری، نه تنها از پول خود استفاده کند بلکه پس انداز نیز انجام دهد. این مهارت ها باعث می شود که کودک توانایی انجام کار های مستقل را پیدا کرده و از موفقیت های خود برخوردار شود. در نتیجه، او از خود و انجام داده های خود افتخار کند.
مهارت های زندگی به عنوان اساسی ترین ابزار ها برای رشد و توسعه کودکان عنوان می شوند. و والدین باید این مهارت ها را در زندگی روزمره فرزندان خود ترویج دهند و آن ها را در طول رشدشان یاری کنند.
آموزش مهارت های زندگی به کودکان
راه آموزش مهارت های زندگی به کودکان چیست؟
در آموزش مهارت‌های زندگی، هدف اساسی تغییر رفتار منفی به مثبت و سازنده است. این مهارت‌ها باید از سنوات پیش از ورود به دبستان آغاز شوند. و به شکل مداوم در مدارس، دوران نظامی، دانشگاه، و حتی در مراحل بالاتر زندگی در جامعه آموزش داده شوند. متأسفانه، به دلیل عدم آگاهی والدین از اصول تربیت فرزندان و عدم توجه به این جنبه مهم در دوران کودکی، این مهارت‌ها به‌طور کافی در کودکان ترسیم نمی‌شوند و فرصت آموزش ویژگی‌های این مهارت‌ها در کودکی از دست می‌رود.
جای خالی مهارت های زندگی در سیستم آموزشی کشور
در سیستم آموزش و پرورش، متأسفانه بیشترین تمرکز بر روی بخش‌های مربوط به آموزش مهارت‌های ابزاری و تجربی (مانند مهارت‌های ریاضی و زبان) قرار دارد و ابعاد دیگر تربیتی و اجتماعی، مانند آموزش مهارت‌های زندگی، توجه کمتری به آنها شده است. این موضوع به افزایش دانش تئوری و تکرار مداوم یک فعالیت یا مهارت منجر به بهبود کارآیی در آن زمینه نمی‌شود (مثلاً نهادینه کردن عملیات خوب به جای پر کردن). به عبارت دیگر، مهارت‌های زندگی به اشباع جعبه ابزار یک فرد نیاز دارند، به این معنا که باید با تنوع و کارآیی مناسبی در آموزش ارائه شوند.
تاثیر بیشتر آموزش در کودکی
اگر جعبه ابزار یک کودک شامل ابزارهای محدود و نامناسب باشد، او در مواجهه با چالش‌های زندگی قادر به انتخاب‌های منطقی نخواهد بود و ممکن است به صورت نادرست و ناپخته به حل مشکلات پرداخته و به رفتارهایی مانند گریه، عصبانیت، و خشونت روی آورد. این مهارت‌های زندگی با ارتقاء دانش عملی و تمرین مداوم، می‌توانند به شکل بهینه‌تری در کودکان جا‌بیافتند.
اگر آموزش مهارت های زندگی به کودکان را جدی نگیریم چه می شود؟
جلوگیری از تعارض ها و مشکلات در بزرگسالی
در دوران کودکی، تضادها و تعارض‌ها به دلیل نبود بلوغ روانی-شناختی به نسبت کمتر واضح نمایش داده می‌شوند. با گذشت زمان و ورود به مرحله نوجوانی و جوانی، همراه با رشد فیزیکی و روحی، تعارضات درونی و خارجی همزمان با نیازهای اجتماعی و خانواده افزایش می‌یابند. در این مرحله، افراد ممکن است به دلیل تطابق با اجتماع و تحت تأثیر هنجارها و گروه‌های اجتماعی، بخشی از تمایلات خود را محدود یا جهت‌دهی کنند.
یادگیری صحیح از منبع مطمئن
نوجوانان و جوانانی که شیوه‌های صحیح مدیریت احساسات و مهارت‌های لازم برای تطبیق با محیط خانواده و جامعه را به خوبی یاد نگرفته‌اند و قابلیت‌های روانشناختی خود را به‌طور کامل پرورش نداده‌اند، با مشکلات و آسیب‌های روانی مختلفی مواجه خواهند شد. این مشکلات عمدتاً تأثیرات منفی خود را بر فرد و محیط اطراف او خواهند گذاشت. اگر رفتارهای ضداجتماعی شکل بگیرد و فرد نتواند به مناسبت واکنش نشان دهد یا توانایی مدیریت احساسات منفی خود را نداشته باشد، ممکن است با تبعات جدی روانشناختی درونی و خود و همچنین با ناهنجاری‌های اجتماعی مواجه شود.
جاهای خالی را پر کنید
از این رو، اگر در دوران کودکی به آموزش مهارت‌های زندگی اختصاصی توجه نشده باشد، وظیفه خانواده و مدرسه، به ویژه در دوران نوجوانی و بلوغ است. که سعی کنند این مهارت‌ها را آموزش دهند و قابلیت‌های روانشناختی نوجوانان را تقویت کنند. این اقدامات به انتقال این مهارت‌ها و توانایی‌ها در دوره نوجوانی و جوانی کمک می‌کنند. همچنین، حتی اگر دوران نوجوانی فراموش شده باشد، آموزش در دوران جوانی مانند دوره سربازی یا دانشگاه همچنان می‌تواند مفید باشد.
سمیرا علینژاد؛ کارشناس ارشد روانشناسی
سمیرا علینژاد یک کارشناس ارشد در رشته روانشناسی با تخصص و تجربه‌های گسترده در زمینه روانشناسی است. او با دانش و تفکر عمیق خود به عنوان یک روانشناس ماهر و متخصص در زمینه آموزش اعتماد به نفس و آموزش عزت نفس شناخته می شود.
سمیرا علینژاد توانایی برقراری ارتباط مؤثر با افراد را دارد و توانسته است در مشاوره های خود ارتباط احساسی قوی با مراجعین خود برقرار کند. او به عنوان یک مشاور قدرتمند و حرفه‌ای شناخته می‌شود. که به مراجعینش کمک می کند تا به بهبود روانی و روانشناختی خود برسند و راه های بهتری برای مواجهه با چالش های زندگی پیدا کنند. شما عزیزان می توانید برای دریافت کمک و مشاوره در زمینه آموزش مهارت های زندگی به کودکان، به ایشان مراجعه فرمایید.
